Aktualny

Czy można żądać od pracownika informacji o niepełnosprawności

Sebastian Kryczka

Autor: Sebastian Kryczka

Dodano: 7 grudnia 2018
Niepełnosprawny w pracy
Pytanie:  Aby zgłosić pracownika/zleceniobiorcę do ZUS, należy podać jego stopień niepełnosprawności (za pomocą odpowiednich kodów). Czy jest to wystarczająca podstawa do tego, żądać od pracownika podania informacji o stopniu niepełnosprawności?
Odpowiedź: 

Należy odróżnić obowiązek pracownika do samowolnego ujawnienia faktu niepełnosprawności od możliwości poruszania tej kwestii przez pracodawcę. Żaden przepis nie nakłada na pracownika posiadającego orzeczony stopień niepełnosprawności do ujawnienia tego faktu samowolnie przed pracodawcą. Można jednak przyjąć, iż podmiot zatrudniający w szczególności zakład pracy chronionej ma możliwości zapytania o kwestie ewentualnej niepełnosprawności nie tylko w kontekście wypełniania niezbędnej dokumentacji do ZUS, ale również wypełniając obowiązek dbałości o zdrowie i bezpieczeństwo pracownika niepełnosprawnego.

Informacje o niepełnosprawności to dane wrażliwe

Niepełnosprawność oraz związane z nią informacje należą do szczególnej kategorii danych osobowych. Wpisują się bowiem w kategorię danych dotyczących zdrowia – czyli danych osobowych o zdrowiu fizycznym lub psychicznym osoby fizycznej w tym o korzystaniu z usług opieki zdrowotnej – ujawniających informacje o stanie zdrowia. Z danymi o stanie zdrowia wiążą się szczególne obostrzenia związane z przetwarzaniem danych – tym ich przekazywaniem i udostępnianiem. Zgodnie bowiem z art 9 ust 1 RODO, zabrania się przetwarzania danych osobowych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub światopoglądowe, przynależność do związków zawodowych oraz przetwarzania danych genetycznych, danych biometrycznych w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej lub danych dotyczących zdrowia, seksualności lub orientacji seksualnej tej osoby.

Pracownik nie musi z własnej inicjatywy informować o swojej niepełnosprawności

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie zawiera zapisów, na podstawie których pracownik posiadający orzeczenie o stopniu niepełnosprawności byłby zobowiązany do informowania pracodawcy o posiadanym orzeczeniu. Korzystanie z uprawnień pracowniczych, wynikających z przywołanej ustawy, jest prawem, a nie obowiązkiem pracownika. W Kodeksie pracy jest natomiast zapis uprawniający pracodawcę do żądania od pracownika podania informacji, w zakresie „innych danych osobowych pracownika”, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy. W tej kategorii mieści się również informacja o stopniu niepełnosprawności.

… ale pracodawca może go o to zapytać

Oceniając możliwość pozyskania informacji na temat niepełnosprawności, należy odróżnić brak bezpośredniego obowiązku samowolnego ujawniania faktu niepełnosprawności przez pracownika od możliwości zapytania o tą kwestię przez pracodawcę. Jeżeli pracodawca wykaże, że dane w tym zakresie są niezbędne do poprawnego wypełnienia dokumentacji do ZUS, do zapewnienia pracownikowi właściwych bezpiecznych warunków pracy, przygotowania właściwego skierowania na potrzeby pracowniczych badań profilaktycznych (niepełnosprawność nie jest rzeczą obojętną, która nie jest uwzględniana przez lekarza medycyny pracy) to wydaje się, że istnieje możliwość zapytania pracownika czy też osoby ubiegającej się o zatrudnienie o fakt niepełnosprawności.

Uwaga

Pracodawca, w tym zakład pracy chronionej, decydując się na poruszenie z pracownikiem kwestii jego ewentualnej niepełnosprawności powinien sposób wyraźny i jednoznaczny uzasadnić potrzebę posiadania informacji w omawianym zakresie, uwzględniając konieczność sporządzenia niezbędnych dokumentów, oraz kierując się obowiązkiem zapewnienia bezpiecznych warunków pracy, w szczególności osobom niepełnosprawnym. Należy jednocześnie pamiętać, że brak jednoznacznej i bezpośredniej podstawy prawnej zobowiązującej pracownika do ujawniania faktu niepełnosprawności powoduje, iż pracodawca nie ma możliwości wyciągania ujemnych konsekwencji względem pracownika, który zataił fakt iż posiada określony stopień niepełnosprawności.

Sebastian Kryczka

Autor: Sebastian Kryczka

Prawnik, absolwent Wydziału Prawa Administracji i Ekonomii (Zakład Prawa Pracy) Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2002 r. zawodowo zajmuje się problematyką prawa pracy, jak również w zagadnieniami związanymi z działalnością kontrolno-nadzorczą sprawowaną przez Państwową Inspekcję Pracy. Ekspert współpracujący z największymi i najbardziej opiniotwórczymi podmiotami w kraju, zajmującymi się problematyką prawa pracy. Ma na swoim koncie współpracę m.in. z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej, Dolnośląską Komisją Ochrony Pracy oraz czołowymi firmami wydawniczymi. Jest m.in. współautorem komentarza do Kodeksu pracy, autorem komentarza do ustawy o PIP, jak również komentarzy do kilkunastu rozporządzeń wykonawczych do Kodeksu pracy.

WIDEOSZKOLENIA »

Bezpieczne przechowywanie danych w chmurze

Bezpieczne przechowywanie danych w chmurze

Przechowywanie danych w chmurze polega na zapisywaniu i zarządzaniu danymi na zdalnych serwerach, które są dostępne przez internet. Zamiast przechowywać pliki na lokalnych dyskach twardych lub serwerach, użytkownicy mogą korzystać z infrastruktury dostarczanej przez dostawców usług chmurowych. Jest to wygodne i efektywne rozwiązanie, które zapewnia dostęp do danych z dowolnego miejsca, elastyczność, skalowalność oraz wysoki poziom bezpieczeństwa i niezawodności.

14.06.2024 czytaj więcej »

ZMIANY W PRAWIE »

Nasi partnerzy i zdobyte nagrody » 


Nagrody i wyróżnienia» 

Poznaj kluczowe zagadnienia, z jakimi możesz się zetknąć podczas codziennej pracy IODO.
E-kurs dla początkującego Inspektora Danych Osobowych. Rzetelna wiedza i praktyczne ćwiczenia.

24-h bezpłatny test portalu!
Zyskaj pełen dostęp do bazy porad i aktualności!

SPRAWDŹ »

x