Wyrok WSA w Warszawie z dnia 26 stycznia 2021 r. (II SAB/Wa 462/20)

Uzasadnienie
Waga

Wyrok

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Warszawie

z dnia 26 stycznia 2021 r.

II SAB/Wa 462/20

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Izabela Głowacka-Klimas, Sędzia WSA Andrzej Wieczorek (spr.), Sędzia WSA Sławomir Fularski,

 

po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 26 stycznia 2021 r. sprawy ze skargi M.K. na bezczynność Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych w przedmiocie rozpoznania skargi z dnia [...] grudnia 2019 r. na przetwarzanie danych osobowych

 

1. stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności,

2. stwierdza, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa,

3. w pozostałym zakresie skargę oddala,

4. zasądza od Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych na rzecz skarżącego M. K. kwotę 580 (słownie: pięćset osiemdziesiąt) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Pan M. K. (dalej skarżący) wniósł skargę, która wpłynęła dnia [...] lipca 2020 r. do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (dalej Prezes UODO/organ), dotyczącą bezczynności i przewlekłości prowadzonego przez Prezesa UODO postępowania w sprawie przetwarzania danych osobowych skarżącego przez [...] L. J. (przedsiębiorca).
Wskazał, że dnia [...] grudnia 2019 r., poprzez skrzynkę ePUAP zwrócił się do organu z podaniem o treści: "Zwracam się o zobligowanie firmy [...] L. J., do zastosowania się do obowiązującego prawa poprzez:

1) zaprzestanie przetwarzania moich danych osobowych,

2) przekazanie informacji:

- skąd ww. firma pozyskała moje dane osobowe,

- w jakim zakresie je przetwarza i w jakim celu,

- komu i w jakim zakresie dane te udostępniła.".

 

Podniósł, że bez jego zgody i pomimo zgłaszanych sprzeciwów przedsiębiorca od lat przesyła spam reklamowy na jego skrzynkę email [...],. Zauważył, że liczba tych przesyłek sięga tysięcy, co uniemożliwia normalne korzystanie z maila. Podniósł, że z powyższymi żądaniami określonymi w pkt 1) i 2) wielokrotnie zwracał się do ww. podmiotu, jednakże żądania te nie zostały zrealizowane. Jego zdaniem przedsiębiorca swoimi działaniami narusza przepisy RODO, które nie zezwalają na przetwarzanie danych osobowych bez zgody osoby, której dane dotyczą oraz zobowiązują do udzielenia przedmiotowych wyjaśnień najdalej w terminie 1 miesiąca (art. 5 ust. la, art. 6 ust. la, art. 7 ust. 1, art. 12 ust. 1, 3 i 4 w zw. z art. 14 i art. 15, art. 17 ust. 1d). Ponadto wskazał, że art. 21 RODO wprost uprawnia do zgłoszenia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych i obliguje podmiot przetwarzający dane do uwzględnienia tego sprzeciwu. Podkreślił, że taki sprzeciw był przez niego zgłoszony i został zlekceważony (vide załączniki).

 

Podniósł, że rodzaj przesyłanego spamu i okoliczności sprawy wskazują również, że przedsiębiorca w celach komercyjnych świadomie i celowo narusza przepisy RODO oraz narusza dobra osobiste konsumentów na masową skalę.

 

W związku z powyższym zawrócił się o podjęcie działań zapewniających skuteczną ochronę interesu publicznoprawnego.

 

Wskazując na powyższe wnosił o:

1. Zobowiązanie organu do niezwłocznego wydania decyzji będącej odpowiedzią na podanie z [...] grudnia 2019 r.,

2. Ukaranie organu grzywną,

3. Zasądzenie od strony przeciwnej kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym m.in. kosztów wpisu i kosztów zastępstwa procesowego.
Wobec braku odpowiedzi na podanie z [...] grudnia 2019 r., po upływie miesiąca, w dniu [...] stycznia 2019 r. skarżący wystosował ponaglenie w trybie art. 37 Kpa.

 

W odpowiedzi na ponaglenie, organ pismem z dnia [...] stycznia 2020 r. wezwał skarżącego do uzupełnienia braku podpisu oraz braków w postaci podania adresu poczty tradycyjnej oraz zażądał m.in. dokonania wykładni żądania zaprzestania przetwarzania danych osobowych - pod rygorem pozostawienia sprawy bez rozpoznania.
W dniu [...] lutego 2020 r. skarżący spełnił dwa z powyższych żądań organu: podpisał podanie w sposób elektroniczny oraz przekazał swój adres poczty tradycyjnej.

 

Organ pismem z dnia [...] lutego 2020 r. poinformował, iż pozostawia podanie bez rozpatrzenia w części dotyczącej żądania "zaprzestania przetwarzania danych osobowych" oraz, że będzie prowadził postępowanie jedynie w zakresie niedopełnienia obowiązków informacyjnych.

 

Skarżący w dniu [...] marca 2020 r. wniósł drugie ponaglenie w trybie art. 37 Kpa.

 

W odpowiedzi z dnia [...] marca 2020 r. organ przesłał pismo informujące o podjęciu czynności w sprawie.

 

Pismem z dnia [...] maja 2020 r., organ poinformował skarżącego, że materiał dowodowy jest wystarczający do wydania decyzji oraz wezwał do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego w terminie 7 dni od otrzymania pisma.
Skarżący wskazał, że skargę uzasadniają dwie występujące niezależnie od siebie przesłanki:

1) Przewlekłość w wydaniu decyzji administracyjnej, pomimo zebrania wystarczających dowodów;

2) Bezczynność w przeprowadzeniu postępowania zgodnie z treścią żądania skarżącego, uzasadniania rzekomymi, nieistniejącymi brakami podania.

 

Jego zdaniem w przedmiotowej sprawie organ nie zakończył nieskomplikowanego postępowania przez prawie 6 miesięcy (od 7.02.2020 r.), co w ocenie skarżącego nadaje przewlekłości charakter kwalifikowany. Skarżący zwrócił uwagę na okoliczność, iż organ podejmuje jakiekolwiek czynności dopiero po wniesieniu (kolejnych) ponagleń. Rażący charakter zaniechań organu wynika również z bezczynności, spowodowanej pozostawieniem części podania bez rozpatrzenia.

 

Podniósł, że niewątpliwe jest, że zgodnie z informacją zawartą w piśmie z [...] maja 2020 r., organ co najmniej od tego dnia dysponuje dowodami, które umożliwiają mu wydanie decyzji administracyjnej. Pomimo tego, pozostaje nadal w zwłoce. W ocenie skarżącego już tylko ta okoliczność uzasadnia zarzut przewlekłości, bowiem zgodnie z art. 35 § 1 Kpa. organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki.

 

Jego zdaniem rażący charakter zaniechań organu wynika z bezczynności, spowodowanej pozostawieniem części podania bez rozpatrzenia a także okoliczności, że organ podejmował działania dopiero na skutek ponagleń dokonywanych przez skarżącego.

 

Skarżący podniósł, uprzedzając argumentację organu odnoszącą się do stanu epidemii, że stan ten nie oznaczał zawieszenia pracy urzędów, lecz jedynie, względnie krótkie, zawieszenie terminów - dodatkowo w tym wypadku powstałe już po upływie terminu na załatwienie sprawy.

 

W odpowiedzi na skargę na bezczynność i przewlekłość postępowania prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, złożoną przez skarżącego, organ wnosił o oddalenie skargi.

 

Organ generalnie nie kwestionował opisanego przez skarżącego stanu faktycznego. Wskazał, że [...] grudnia 2019 r. skarżący wystąpił do organu z podaniem o zobligowanie przedsiębiorcy do zastosowania się do obowiązującego prawa. Dnia [...] stycznia 2020 r. skarżący wniósł do Prezesa UODO ponaglenie i zwrócił się o zakończenie postępowania administracyjnego bez dalszej zwłoki. Pismem z dnia [...] stycznia 2020 r. Prezes UODO wezwał skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi poprzez: podpisanie podania, wskazanie adresu poczty tradycyjnej, wskazanie na jakie adresy e-mail (poza już wskazanym: [...]) otrzymuje korespondencję objętą skargą na przedsiębiorcę, oraz określenia jakich działań w przedmiotowej sprawie skarżący oczekuje od Prezesa UODO w świetle art. 58 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, ze zmianą ogłoszoną w Dz. Urz. UE L 127 z 23.05.2018, str. 2), zwanego dalej rozporządzeniem 2016/679.

 

Dnia [...] lutego 2020 r. do Prezesa UODO wpłynęła skarga skarżącego z dnia [...] grudnia 2019 r. (dotycząca działalności przedsiębiorcy) wraz z podpisem oraz wskazaniem jego adresu poczty tradycyjnej. Pismem z dnia [...] lutego 2020 r. Prezes UODO poinformował skarżącego o pozostawieniu podania bez rozpoznania w części dotyczącej żądania "zaprzestania przetwarzania danych osobowych" na skutek nieuzupełnienia braków formalnych we wskazanym terminie. Skarżący został również poinformowany, że postępowanie prowadzone będzie wyłącznie w kierunku dopełnienia obowiązku informacyjnego w zakresie wskazanym w skardze.

 

Organ wskazał, że pismami z dnia [...] maja 2020 r. oraz dnia [...] czerwca 2020 r. poinformował strony postępowania, że został zebrany materiał dowodowy w sprawie wystarczający do wydania decyzji administracyjnej oraz pouczył o uprawnieniach wynikających z art. 10 § 1 i 73 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2020 r., poz. 256 ze zm.; dalej Kpa.).

 

Dnia [...] lipca 2020 r. Prezes UODO wydał decyzję administracyjną w niniejszej sprawie.

 

Dnia [...] lipca 2020 r. wpłynęła do Prezesa UODO skarga skarżącego na bezczynność Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych i przewlekłość prowadzonego postępowania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

 

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie w zakresie postawionego w niej zarzutu odnośnie do bezczynności organu.

 

Przedmiotem skargi jest przewlekłość i bezczynność Prezes UODO w przedmiocie postępowania w sprawie dotyczącej przetwarzania danych osobowych skarżącego przez przedsiębiorcę opisanych w piśmie z dnia [...] grudnia 2019 r. a następnie potwierdzonych w piśmie z dnia [...] lutego 2020 r.

 

Stosownie do art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej p.p.s.a.), sprawowana przez sądy administracyjne kontrola administracji publicznej obejmuje orzekanie w sprawach skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w pkt 1-4 lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadku określonym w pkt 4a.

 

Stosownie do treści art. 119 pkt 4 i art. 120 p.p.s.a. sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli przedmiotem skargi jest bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania. W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów.

 

Zgodnie z art. 149 § 1 p.p.s.a., sąd uwzględniając skargę na bezczynność organu w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 14, albo na przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 4a:

1) zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu, interpretacji albo do dokonania czynności;

2) zobowiązuje organ do stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa;

3) stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności. Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa (art. 149 § 1a p.p.s.a.).

 

Sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto orzec z urzędu lub na wniosek strony o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 lub przyznać od organu na rzecz skarżącego sumę pieniężną do wysokości połowy kwoty określonej w art. 154 § 6 (art. 149 § 2 p.p.s.a.).

 

Celem skargi na bezczynność organu administracji publicznej jest zwalczanie braku działania (zwłoki) w załatwianiu sprawy administracyjnej. Przy badaniu zasadności skargi na bezczynność organu administracji nie ma znaczenia z jakich powodów określony akt czy czynność nie została dokonana przez organ. Przy czym Sąd bierze pod uwagę stan sprawy istniejący w chwili jej rozpoznawania. Skarga na bezczynność organu ma bowiem na celu przede wszystkim wymuszenie na organie administracji załatwienie sprawy. W świetle powyższego dla uznania bezczynności organu konieczne jest ustalenie, że organ administracji był zobowiązany, na podstawie obowiązujących przepisów prawa, do wydania decyzji, aktu lub podjęcia określonych czynności, a mimo to nie podejmuje działań mających na celu uczynienie zadość temu obowiązkowi.

 

Zgodnie z art. 12 Kpa., organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie. Zasada szybkości postępowania wyrażona we wskazanym przepisie, ściśle związana z regulacjami zawartymi w art. 35-38 Kpa., nie może jednak pozostawać w sprzeczności z obowiązkiem organu dokładnego ustalenia stanu faktycznego oraz dokładnego wyjaśnienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywatela. Niekiedy może to się wiązać z koniecznością dłuższego prowadzenia postępowania. Wówczas, stosownie do treści art. 36 § 1 Kpa., organ obowiązany jest zawiadomić o tym strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. W art. 35 Kpa. zostały określone terminy do załatwienia sprawy przez organ administracji publicznej. Przepis ten zobowiązuje organy administracji publicznej do załatwiania spraw bez zbędnej zwłoki, co stanowi realizację zasady zawartej w art. 12 Kpa. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od daty wszczęcia postępowania (art. 35 § 3 Kpa.). Ponadto w każdym przypadku niezałatwienia sprawy w ustawowym terminie organ powinien podać stronom przyczyny zwłoki i wskazać nowy termin załatwienia sprawy, co wynika z art. 36 § 1 Kpa., zaś ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu (art. 36 § 2 Kpa.).

 

Faktem jest, że na mocy art. 15 zzs ust. 1 pkt 1 i 6 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID, doszło do zawieszenia rozpoczętego biegu terminów procesowych i sądowych w postępowaniach sądowych, w tym sądowoadministracyjnych, oraz postępowaniach administracyjnych oraz do wstrzymania biegu tych terminów. Stan zagrożenia epidemicznego został ogłoszony od 14 marca 2020 r. na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz. U. poz. 433) i odwołany z dniem 20 marca 2020 r. rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r., w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz. U. poz. 490). Z dniem 20 marca 2020 r. na obszarze Polski został ogłoszony stan epidemii, który obowiązuje nadal (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii - Dz.U. poz. 491).

 

Sąd podkreśla, że przepisy art. 15 zzs zostały dodane do ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych na mocy art. 1 pkt 14 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 568), zostały zaś uchylone na mocy art. 46 pkt 20 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV- 2 (Dz. U. poz. 875), która weszła w życie z dniem 16 maja 2020 r. W związku z uchyleniem art. 15 zzs, terminy procesowe i sądowe w postępowaniach sądowych, w tym sądowoadministracyjnych, oraz postępowaniach administracyjnych rozpoczęły swój bieg albo - w przypadku terminów, które uległy zawieszeniu - biegną dalej (z odliczeniem dni poprzedzających zawieszenie) od 24 maja 2020 r.

 

Odnosząc powyższe rozważania do stanu niniejszej sprawy, stwierdzić należy, że skarżący pismem z dnia 26 grudnia 2019 r., uzupełnionym pismem z dnia [...] lutego 2020 r. zwrócił się do organu z podaniem o zobligowanie przedsiębiorcy do zastosowania się do obowiązującego prawa. W okresie od [...] grudnia 2020 r. organ prowadził postępowanie dowodowe występując z pismami zarówno do skarżącego, jak i przedsiębiorcy. Zgodnie z informacją opisaną w piśmie organu z [...] maja 2020 r., od tego dnia dysponuje dowodami, które umożliwiają mu wydanie decyzji administracyjnej. Prezes UODO dnia [...] lipca 2020 r. wydał decyzję administracyjną w niniejszej sprawie.

 

Jak już wyżej wskazano, Sąd rozpoznaje tę sprawę jedynie w zakresie przewlekłości i bezczynności Prezesa UODO w przedmiocie postępowania
w sprawie dotyczącej przetwarzania danych osobowych skarżącego przez przedsiębiorcę opisanych w piśmie z dnia [...] grudnia 2019 r. a następnie potwierdzonych w piśmie z dnia [...] lutego 2020 r. Tak więc zarówno Sąd jaki i organ nie mogą w tej sprawie rozważać żądań i zarzutów skarżącego, które dotyczących decyzji administracyjnej dnia [...] lipca 2020 r.

 

W ocenie Sądu sposób procedowania organu w niniejszej sprawie wskazuje na naruszenie zasady szybkości i efektywności postępowania administracyjnego. Nie można bowiem zaakceptować stanu, w którym organ, podejmując określone czynności procesowe w dużych odstępach czasowych, nie załatwia wniosku strony przez okres prawie połowy miesiąca od dnia zgromadzenia dokumentacji, tj. od dnia [...] maja 2020 r. a nie jak twierdzi skarżący około sześciu miesięcy. W świetle powyższego należy uznać, że czas trwania postępowania z wniosku skarżącego bezspornie wskazuje, że organ nie pozostawał w bezczynności w zakresie rozpoznania jego wniosków niemniej jednak należy uznać, że postępowanie było przewlekłe przynajmniej od dnia [...] maja 2020 r., tj. od tego dnia, w którym organ oświadczył, że dysponuje dowodami umożliwiającymi wydanie decyzji administracyjnej. Prezes UODO dnia [...] lipca 2020 r. wydał decyzję administracyjną w niniejszej sprawie. Organ nie poinformował skarżącego o powodach przekroczenia terminu do wydania decyzji po zgromadzeniu materiału dowodowego umożliwiającego wydanie takowej. W tym stanie rzeczy rozumiejąc argumenty strony i jej rozgoryczenie związane z długością postępowania należy uznać, że terminy związane z obrotem pocztowym nie mogą obciążać organu (fakt niekwestionowany w orzecznictwie i doktrynie) oraz uznając wyjątkową sytuację w jakiej znalazły się strony postępowania w związku z przepisami ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r., poz. 568) nie można uznać, że działanie organu może być uznane za rażące.

 

W tym stanie rzeczy nie można podzielić stanowiska skarżącego, który sugeruje, że przewlekłość w braku działania organu ma charakter kwalifikowany. Należy zauważyć, że organ od dnia [...] maja 2020 r. oświadczył, że dysponuje dowodami umożliwiającymi wydanie decyzji administracyjnej i wydał decyzję z dnia [...] lipca 2020 r. Zdaniem Sądu zasadne jest twierdzenie, że opóźnienie wynosi ponad 15 dni, a opóźnienie to może być liczone dopiero od dnia zgromadzenia dowodów w sprawie i powstania możliwości jego zakończenia. Biorąc pod uwagę fakt, że różne ograniczenia związane z zwalczaniem COVID-19 miały wpływ na działanie administracji jak i przedsiębiorców, to w ocenie Sądu opóźnienie jest niewielkie.

 

Inne zarzuty skarżącego nie mogą być w tym postępowaniu rozpoznawane bowiem dotyczą decyzji z dnia [...] lipca 2020 r. i to w ramach skargi na tę decyzję mogą być podnoszone.

 

Z tego powodu Sąd stwierdził bezczynność orzekając w tym zakresie na podstawie art. 149 § 1 pkt 3, stwierdzając, że bezczynność nie miała miejsca
z rażącym naruszeniem prawa (art. 149 § 1a p.p.s.a.), uznając żądanie wymierzenia organowi grzywny jako bezzasadne i podlegające oddaleniu. Co do zwrotu kosztów postępowania orzekł na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 § 2 p.p.s.a.

Uzasadnienie
Waga