Co z monitoringiem w placówkach służby zdrowia

Kwestia monitoringu nie została jak dotąd uregulowana w przepisach. RPO wielokrotnie zwracał się w tej sprawie do ministra spraw wewnętrznych i administracji. Tym razem poruszył ten problem w piśmie skierowanym do ministra zdrowia. Podkreśla w nim, że kwestie monitoringu są istotne także w działalności podmiotów leczniczych. Szczególnie dotyczy to szpitalnych oddziałów ratunkowych, gdzie przebywający pacjenci niejednokrotnie pozostają w takim stanie zdrowia, który uniemożliwia im świadome wyrażenie zgody na stosowanie obserwacji wizyjnej.

Rzecznik przytacza art. 27 ust. 2 pkt 7 ustawy o ochronie danych osobowych, zgodnie z którym dopuszczalne jest przetwarzanie danych osobowych, jeżeli jest ono prowadzone w celu ochrony stanu zdrowia, świadczenia usług medycznych lub leczenia pacjentów przez osoby trudniące się zawodowo leczeniem lub świadczeniem innych usług medycznych, zarządzania udzielaniem usług medycznych i stworzone są pełne gwarancje ochrony danych osobowych.

Zdaniem RPO nie jest to jednak wystarczająca podstawa prawna dla instalowania monitoringu wizyjnego w placówkach systemu ochrony zdrowia, a obowiązujący w Polsce zakres formalnoprawnych podstaw instalowania i wykorzystywania monitoringu wizyjnego odnosi się wyłącznie do wybranych aspektów jego stosowania. Podstawy prawne do rejestracji obrazu i często dźwięku posiadają służby odpowiedzialne za kwestie związane z szeroko rozumianym bezpieczeństwem lub porządkiem publicznym, nie istnieją jednak uregulowania dotyczące innych podmiotów państwowych i prywatnych. Wyjątek stanowią regulacje obejmujące określone sfery życia społecznego, czy stanowiące podstawę rejestrowania obrazu w określonych miejscach, np. związane z zapewnieniem bezpieczeństwa imprez masowych – przypomina rzecznik.

Do RPO wpływają skargi, w których podkreśla się, że praktyka podmiotów stosujących monitoring jest niejednolita. Jako podstawę prawną do instalacji kamer podmioty lecznicze przyjmują często wewnętrzna procedura postępowania z pacjentami w SOR oraz kodeksy etyki pracowników szpitala. Monitorowanie jest wówczas elementem obowiązującej procedury medycznej. Jak zauważa RPO w takich procedurach nie określa się jednak sposobu informowania pacjentów i pracowników o fakcie monitorowania przestrzeni, okresu przechowywania nagrań, a także sposobu niszczenia nagrań.

Wprawdzie przepisy rozporządzenia ministra zdrowia z 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą, nakładają na niektóre komórki organizacyjne (np. oddziały psychiatryczne) możliwość bądź obowiązek zapewnienia obserwacji przy użyciu kamer monitorujących, zapewniających w szczególności możliwość obserwacji twarzy. Przepisy nie przewidują jednak możliwości rejestracji obrazu.

Jak podkreśla RPO, zarówno Konstytucja RP, jak i ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta daje pacjentowi gwarancję poszanowania intymności i godności, w szczególności w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych. Dlatego zdaniem RPO, jeśli nie ma przepisów, które zezwalałyby na prowadzenie monitoringu wizyjnego, jakiekolwiek próby rejestracji kontaktu pacjenta z placówką ochrony zdrowia będą wykluczone, bowiem poczucie intymności i godności może zostać naruszone przez próbę zarejestrowania wizerunku lub głosu pacjenta.

RPO twierdzi, że rejestrowanie zdarzeń, które dzieją się np. w gabinecie, może być jednak konieczne np. po to, by wyjaśnić ewentualne wątpliwości w kwestii ustalenia informacji udzielonej pacjentowi. Dlatego jego zdaniem uregulowanie monitoringu jest niezbędne.

Monitoring wizyjny powinien być prowadzony zgodnie z prawem w określonych miejscach, w których udzielane są świadczenia zdrowotne – podkreśla RPO. Jego zdaniem nie można wprowadzić jednego przepisu, który umożliwiałby prowadzenie monitoringu wizyjnego na terenie wszystkich podmiotów udzielających świadczenia zdrowotne dla różnych celów. Oceniając cel przetwarzania danych, należy bowiem uwzględnić zasadę adekwatności, czyli trzeba ocenić poziom dopuszczalnej ingerencji w prywatność tak, by został osiągnięty inny ważny cel.