Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych rozpozna skargi na naruszenie RODO w sprawie wyborów kopertowych

Opracowanie: Michał Kowalski

Sprawy te dotyczą przekazywania danych osobowych obywateli Poczcie Polskiej w związku z planowaną organizacją tzw. wyborów kopertowych na Prezydenta RP (na drodze wyłącznie korespondencyjnej). Miało to miejsce w kwietniu 2020 r. w trakcie pandemii. W związku z tym Ministerstwo Cyfryzacji przekazało wówczas Poczcie Polskiej dane osobowe wyborców z rejestru PESEL. Zostały ona przekazane na nośnikach CD. Dane te zostały usunięte, gdy okazało się, że wybory kopertowe nie dojdą do skutku.

Praktyka taka spotkała się z reakcją obywateli w postaci licznych skarg na Ministra Cyfryzacji, Pocztę Polską i samorządy do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Organ nadzorczy odmawiał jednak wszczęcia postępowania, powołując się na istnienie podstawy przetwarzania danych osobowych tj. ich udostępnienia Poczcie Polskiej. Powoływał się wówczas na decyzję administracyjną z dnia 16 kwietnia 2020 r., nakładającą na Pocztę Polską obowiązek, o którym mowa w art. 99 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, dla realizacji którego potrzebne jest pozyskanie danych osobowych przez operatora pocztowego. Według tego przepisu operator pocztowy mógł na swój wniosek otrzymać dane z rejestru PESEL, jeśli były one potrzebne do realizacji zadań związanych z organizacją wyborów prezydenckich. Wywodzono z tego istnienie podstawy przetwarzania z art. 6 ust. 1 lit. c RODO (konieczność realizacji obowiązku prawnego ciążącego na administratorze). W niektórych przypadkach Prezes UODO pozostawił skargi bez rozpoznania z uwagi na braki formalne.

W związku z rozstrzygnięciami Prezesa UODO do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego złożono 13 skarg. WSA uwzględnił 8 z tych skarg, jednak od tych wyroków Prezes UODO złożył w 2021 i 2022 r. skargi kasacyjne do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Do dziś wszystkie te skargi zostały wycofane. W konsekwencji jedno z postępowań kasacyjnych zostało już umorzone przez NSA i Prezes Urzędu rozpoznaje wcześniej złożoną skargę. Organ nadzorczy zapowiada, że jeśli dojdzie do umorzenia kolejnych postępowań, zajmie się rozpoznaniem pozostałych skarg obywateli.

Powyższe ma związek z wcześniejszym orzeczeniem przez WSA w Warszawie o bezskuteczności czynności Ministra Cyfryzacji w przedmiocie w przedmiocie udostępnienia Poczcie Polskiej danych osobowych z rejestru PESEL. Od tego rozstrzygnięcia złożona została skarga kasacyjną, którą 13 marca 2024 r. oddalił NSA.